Demir-çelik üretiminde hurda, maliyetin ve kalite kontrolünün temelini oluşturur. Üretimde kullanılan hurdanın kalitesi, cinsi ve oranları; sıvı metalin kimyasal bileşimini, enerji tüketimini, ergime süresini ve hatta refrakter ömrünü doğrudan etkiler. Bu nedenle doğru bir hurda karışım oranı belirlemek ve buna uygun şarj stratejisi geliştirmek, üretim verimliliğini artırmak açısından kritik öneme sahiptir.

Peki hurda karışımı nasıl planlanmalı? HMS, DKP, döküm hurdası, talaş gibi farklı türler hangi oranda kullanılmalı? Bu yazıda, üretim hedeflerine göre doğru hurda karışımı oluşturmanın püf noktalarını inceliyoruz.

🔍 Hurda Türleri ve Özellikleri

  1. HMS (Heavy Melting Scrap)

    • Kalın kesitli, temiz ve düşük kirleticili ağır hurda

    • Ergime süresi uzun ama kararlı

    • Ana gövde şarj malzemesidir

  2. DKP (Derin Çekme Pres Hurdası)

    • Düşük karbonlu, ince sac hurdası

    • Hızlı erir, enerji verimliliği sağlar

    • Ergime süresine katkı sağlar ancak dikkatli dozlanmalıdır

  3. Döküm Hurdası

    • İçeriğinde karbon oranı yüksektir

    • Alaşımlı ise mangan, krom gibi elementleri taşır

    • Katılaşma sırasında çatlama riski olabilir

  4. Talaş ve Hafif Hurdalar

    • Ucuz ve bol bulunur

    • Nem ve yağ içerebilir, dikkatli şarj edilmelidir

    • Ark ocaklarında sınırlı kullanılır

  5. Alaşımlı Hurda (Ni, Cr, Mo içeren)

    • Özel çeliklerde kullanılır

    • Kimyasal analiz takibi gerektirir

⚖️ Hurda Karışım Oranı Nasıl Belirlenir?

Hurda karışımı planlanırken şu teknik kriterler göz önünde bulundurulmalıdır:

✅ 1. Hedeflenen Çelik Kalitesi

  • Üretilmek istenen çeliğin karbon, mangan, silikon, kükürt ve fosfor değerleri göz önünde bulundurulmalı

  • Alaşımlı hurda ile karbon dengesi kurulmalı

  • Düşük karbonlu üretimlerde DKP oranı artırılabilir

✅ 2. Fırın Tipi ve Kapasitesi

  • Ark ocağı (EAF): HMS ağırlıklı karışımlar (%60–70 HMS, %30–40 DKP + destek)

  • İndüksiyon ocağı: DKP ve temiz hurda oranı yüksek tutulmalı

  • Konvertör: Yüksek karbonlu hurdalar kontrollü dozajla kullanılmalıdır

✅ 3. Ergime Süresi ve Enerji Verimliliği

  • DKP gibi hızlı eriyen hurdalarla ergime süresi düşürülür

  • HMS ile kararlılık sağlanır

  • Aşırı ince kesitli hurda ısı kaybına ve ark kararsızlığına yol açabilir

✅ 4. Fiziksel Boyut ve Şarj Edilebilirlik

  • Büyük parçalı hurdalar (HMS) alta, küçük parçalar (DKP) üste şarj edilir

  • Talaş hurdası doğrudan verilmez, preslenmeli veya karışımda belirli oranda olmalıdır

✅ 5. Kimyasal Temizlik ve Nem Durumu

  • Boya, yağ, plastik içeren hurda şarjı refraktere zarar verir, patlama riski oluşturur

  • Nem oranı %1’in altında olmalı

  • DKP genellikle kuru ve temiz olduğundan sinterleme sonrası tercih edilir

📊 Örnek Hurda Karışımı – 30 Tonluk EAF İçin
Hurda TürüOran (%)Açıklama
HMS 1 / HMS 260%Ana taşıyıcı şarj
DKP25%Ergimeyi hızlandırır
Döküm hurdası10%Karbon dengesi
Talaş + diğer5%Ekonomik katkı

*Bu oranlar, hedef kaliteye, fırın karakterine ve çelik türüne göre değiştirilebilir.

🚫 Yanlış Hurda Karışımı Ne Gibi Sorunlar Yaratır?

  • Ergime süresi uzar, enerji tüketimi artar

  • Şarj dengesizliği, elektrot aşınmasına neden olur

  • Karbon, mangan gibi elementlerde analiz sapması oluşur

  • Refrakter çatlamaları ve metal sızıntıları görülebilir

  • Curuf yapısı bozulur, metal kaybı yaşanır

🏭 Alpha Refractory’den Hurda Yönetimi Desteği

Hurda karışımı planlaması, sadece ekonomik bir tercih değil, proses mühendisliği gerektiren teknik bir karardır.
Alpha Refractory LLC olarak:

  • Hurda analizleri

  • Şarj optimizasyonu

  • Fırın tipi – hurda uyumu

  • Alaşım dengesi planlaması

  • Saha uygulamaları ve eğitimler

alanlarında endüstriyel tesislere mühendislik danışmanlığı sunuyoruz.